Większość firm oferuje sprzątaczkom wynagrodzenia na poziomie od 20 do 50 złotych za godzinę pracy. Pamiętaj też, że w 2022 roku minimalna stawka godzinowa to 18,30 złotych. Przeciętny zarobek dla domu o powierzchni do 40 metrów kwadratowych to około 200 złotych. Osoby na tym samym stanowisku mogą zarabiać różne kwoty.
Pracodawcy, którzy muszą wypłacać dodatkowe wynagrodzenie roczne, najpierw ustalają wykaz osób, którym przysługuje ta nagroda. Zazwyczaj nie sprawia to problemu. Gdy jednak staż oscyluje wokół sześciu miesięcy, mogą pojawić się kłopoty z określeniem, czy pracownik nabył prawo do tzw. trzynastki. Stawiane warunki Do końca marca pracodawcy ze sfery budżetowej wypłacają dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników. Nakazuje to art. 5 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1144 ze zm., dalej: ustawa o wynagrodzeniu rocznym). Co do zasady wynagrodzenie to w pełnej wysokości przysługuje etatowcowi po przepracowaniu u pracodawcy całego roku kalendarzowego. Trzynastka nie jest jednak obligatoryjnym świadczeniem, które otrzyma każdy. To rodzaj nagrody i aby ją uzyskać, pracownik musi spełnić kilka warunków: przepracować wymagany okres i nie mieć kwalifikowanych naruszeń. W uchwale z 7 lipca 2011 r. (III PZP 3/11) Sąd Najwyższy stwierdził, że „dodatkowe wynagrodzenie roczne (tak samo jak „nagroda" przewidziana w ustawie z 1985 r.) jest premią, gdyż mechanizm nabywania prawa do tego świadczenia jest inny niż w odniesieniu do prawa do wynagrodzenia za pracę. Prawo do wynagrodzenia za pracę pracownik uzyskuje sukcesywnie w miarę jej należytego wykonywania. Natomiast prawo do premii z reguły powstaje dopiero po upływie pewnego określonego okresu oraz może być uzależnione od innych przesłanek niż należyte wykonywanie pracy. Ustawa o wynagrodzeniu rocznym wprowadza dwie takie przesłanki: przepracowanie wymaganego okresu w danym roku kalendarzowym u jednego pracodawcy (art. 2) oraz brak rażących naruszeń obowiązków pracowniczych. Jeśli pracownik nie przepracuje całego roku, ustawa o wynagrodzeniu rocznym dopuszcza też nabycie prawa do trzynastki, gdy pracownik przepracuje co najmniej sześć miesięcy. Wysokość nagrody rocznej ustala się wówczas proporcjonalnie do okresu zatrudnienia. Efektywne przepracowanie W praktyce łatwo policzyć ten termin, gdy bezspornie przekracza sześć miesięcy, np. zatrudnienie trwało od 1 stycznia do 30 września 2015 r. i cały ten okres pracownik faktycznie przepracował oraz nie chorował. Gorzej, jeżeli zatrudnienie jest nieciągłe lub są przerwy w pracy spowodowane zakończeniem poprzedniej umowy a rozpoczęciem nowej i staż balansuje na granicy półrocznej. Problem z ustaleniem prawa do trzynastki mają także pracodawcy osób z długotrwałymi absencjami chorobowymi. Wtedy do wyliczania okresu uprawniającego do trzynastki trzeba zastosować jedną z kilku metod. Sąd Najwyższy w uchwale z 7 lipca 2011 r. (III PZP 3/11) zwrócił uwagę na to, że ustawa o wynagrodzeniu rocznym nie definiuje dni przepracowanych. W długim wywodzie SN uznał, że podstawową wartością mającą skutek w postaci przyznania świadczenia w tym przypadku będzie taka interpretacja pojęcia „przepracowanie" w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy, która oznacza efektywne przepracowanie, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy. Z tego orzeczenia można wysnuć wniosek, że nadrzędne dla ustalenia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest świadczenie pracy w trakcie okresu, który ma być podstawą określenia prawa do trzynastej pensji. Dość długo był prezentowany odmienny pogląd. Zgodnie z nim prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego zależało od długości okresu pozostawania w stosunku pracy (zob. uchwała SN z 13 grudnia 2005 r., II PZP 9/05), a nie efektywnego wykonywania obowiązków. Autopromocja Specjalna oferta letnia Pełen dostęp do treści "Rzeczpospolitej" za 5,90 zł/miesiąc KUP TERAZ Mimo to wśród praktyków nie ma jednej metody liczenia dni, choć orzecznictwo SN wyraźnie skłania się ku interpretacji dni faktycznie przepracowanych. One gwarantują przyznanie trzynastki. 180 dni kalendarzowych Wielu pracodawców przelicza dni zatrudnienia w ciągu roku, uwzględniając wszystkie, jakie występują od startu do rozwiązania stosunku pracy. Przy tej metodzie posiłkują się kodeksem cywilnym i ustalając okres pracy w miesiącach, przyjmują, że miesiąc powinien być liczony jako 30 dni (art. 114 Jeżeli okres ten liczy co najmniej 180 dni, uznają, że pracownik nabył prawo do trzynastej pensji. Jest to też pokłosie ustalania terminów w prawie cywilnym. Zgodnie z tą metodologią okres półroczny przy wyznaczaniu nieciągłego terminu (czyli gdy występują przerwy w zatrudnieniu) wynosi 180 dni (sześć miesięcy po 30 dni). Warto też zauważyć, że nie wszystkie zasady liczenia terminów określone w kodeksie cywilnym można wprost stosować przy liczeniu uprawnień pracowniczych. To zasada, która wynika z dość zamierzchłego wyroku SN z 19 grudnia 1996 r. (I PKN 47/96). W niej Sąd Najwyższy stwierdził, że obliczając okresy, od których zależą uprawnienia pracownicze, stosuje się wykładnię wskazującą, że upływ miesiąca pracy następuje w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, w którym liczenie okresu rozpoczęto. To interpretacja odmienna niż zasada wynikająca z art. 112 Zgodnie z nią termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Tym samym zatrudniony od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 r. ma pełne prawo do trzynastki, mimo że stosując art. 112 upływ terminu nastąpiłby dopiero 1 lipca. Przy nabywaniu uprawnień pracowniczych ta reguła nie obowiązuje. Analogicznie jak staż W tej metodzie dodaje się pełne miesiące pracy, a z niepełnych miesięcy sumuje się liczbę dni przepracowanych i gdy łącznie wyniesie to 30 dni kalendarzowych, przepracowany okres uznaje się za kolejny miesiąc. To sposób ustalania prawa do trzynastki analogiczny do tego, jakiego kadrowi używają przy określaniu stażu pracy, czyli wyliczeniu uprawnień związanych z dodatkiem stażowym. W tej metodzie wskazuje się miesiące pracy, a ich suma musi być co najmniej równa sześciu, aby pracownik miał prawo do trzynastej pensji. Ten potoczny sposób sprawdza się wtedy, gdy przelicza się okres zatrudnienia dla pracownika, który korzystał z wielu zwolnień lekarskich. Wtedy tak należy zliczyć okres z miesięcy, w których część była przepracowana, gdyż nie ma innej możliwości ustalenia faktycznego okresu pracy. Tylko robocze To metoda polegająca na przeliczeniu nominalnego czasu do przepracowania w ciągu poprzedniego roku i odniesienia go do dni faktycznie przepracowanych. Chociaż ma ona zdecydowanie mniej zwolenników, to należy pamiętać, że dodatkowe wynagrodzenie roczne jest swoistą nagrodą za przepracowanie wymaganego ustawą minimalnego nominału czasu pracy. Przykładowo: w 2015 r. było do przepracowania 252 dni (jeżeli zakład nie miał ustalonych dodatkowych dni wolnych od pracy). Przepracowanie 126 dni oznaczało nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Urlop zwiększy szansę na świadczenie We wszystkich metodach ustalania prawa do trzynastki uwzględnia się okresy, które zwalniają z obowiązku przepracowania co najmniej sześciu miesięcy warunkujących nabycie wynagrodzenia rocznego. Są to okresy przebywania na urlopach: wypoczynkowym, macierzyńskim, rodzicielskim, wychowawczym, ojcowskim. Będzie to także urlop dla poratowania zdrowia oraz urlopy nauczycieli lub nauczyciela akademickiego, który otrzymał go do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego. Oprócz tego przepracowanie co najmniej sześciu miesięcy nie jest wymagane gdy pracownik przechodzi na emeryturę lub rentę, gdy zwolniono go z przyczyn dotyczących pracodawcy oraz gdy stosunek pracy wygasł w wyniku śmierci zatrudnionego. Informacje o wynagrodzeniach 2016 dla psychologów. Według amerykańskiego Biura Statystyki Pracy psycholodzy uzyskali średnią roczną pensję w wysokości 75 710 USD w 2016 r. Na najniższym poziomie psychologowie zarobili 25-centylowe wynagrodzenie w wysokości 56 390 dolarów, co oznacza, że 75 procent zarobiło więcej niż ta kwota. Ogólne zasady dotyczące przyznawania pracownikom publicznej służby zdrowia dodatkowych składników wynagrodzenia wynikają z ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze zm., dalej ustawa). W tych przepisach nie znajdziemy jednak regulacji o wysokości wynagrodzenia zasadniczego pracowników ZOZ. To statut określa ustrój zakładu opieki zdrowotnej oraz inne zagadnienia dotyczące jego funkcjonowania. W nim powinny znaleźć się: nazwa zakładu odpowiadająca zakresowi udzielanych świadczeń, jego cele i zadania, siedziba i obszar działania, organy oraz planowana forma gospodarki finansowej (art. 11 ustawy). Oprócz takich postanowień statut ZOZ może zawierać również inne, np. bezpośrednio regulujące prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Jednak nie znajdziemy tam kwestii związanych z wynagrodzeniem lekarzy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2005 r. (II PK 131/04) statut zakładu opieki zdrowotnej określa przedmiot działania zakładu, jego organy, a także gospodarkę finansową, co wyklucza zamieszczenie w nim postanowień dotyczących nawiązania stosunku pracy z dyrektorem publicznego ZOZ, a także świadczeń przysługujących mu w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Statut ZOZ w części zawierającej takie regulacje nie może być traktowany jako źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 i stanowić podstawy roszczenia o odszkodowanie. Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery budżetowej, jeżeli nie są oni objęci układem zbiorowym pracy, określa minister w rozporządzeniu. Do pracowników objętych układem zbiorowym nie stosuje się tzw. rozporządzenia płacowego (art. 77 3 Wynagrodzenia w publicznej służbie zdrowia na podstawie art. 40 ustawy określa rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 8 czerwca 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników publicznych zakładów opieki zdrowotnej (DzU nr 52, poz. 543 ze zm., dalej rozporządzenie o wynagradzaniu w ZOZ). Te stawki dotyczą wynagrodzenia zasadniczego tzw. pracowników działalności podstawowej, czyli: - pracownika medycznego, który ukończył wyższe studia medyczne lub średnią szkołę medyczną, oraz pracownika, który uzyskał wyższe wykształcenie medyczne lub średnie inne niż medyczne i posiadane przez niego kwalifikacje zawodowe mają zastosowanie przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, Autopromocja Specjalna oferta letnia Pełen dostęp do treści "Rzeczpospolitej" za 5,90 zł/miesiąc KUP TERAZ - pracownika, którego praca pozostaje w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych (§ 2 i 3 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). W załącznikach do rozporządzenia nie ma stawek wynagrodzenia zasadniczego dla lekarzy. Wysokość przysługującej im pensji określają przepisy wewnętrzne, a dokładnie – regulaminy wynagradzania np. w szpitalach czy przychodniach. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej jako jednostki samofinansujące się pokrywają koszty działalności i zobowiązań oraz ujemny wynik finansowy z posiadanych pieniędzy i uzyskanych przychodów (art. 35b ust. 1 i art. 60 ust. 1 ustawy). Ich pracownicy nie są pracownikami jednostki budżetowej w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (DzU nr 160, poz. 1080 ze zm.) . Dlatego ich pensje oraz inne świadczenia związane z pracą ustala się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania i zależą one od sytuacji finansowej pracodawcy (art. 77 1 , art. 77 2 w związku z art. 4 ust. 4 ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw, DzU z 1995 r. nr 1, poz. 2 ze zm.) . Tak wynika z wyroku SN z 21 września 2006 r. (II PK 11/06) . Wymóg utworzenia regulaminu wynagradzania spoczywa bezpośrednio na pracodawcy zatrudniającym co najmniej 20 pracowników, jeśli nie są oni objęci zakładowym ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy (art. 77 2 Obowiązuje on do czasu objęcia pracowników zakładowym lub ponadzakładowym uzp. Sytuacja taka ma miejsce, jeśli uzp ustalają warunki wynagrodzenia za pracę oraz przyznawanie innych świadczeń związanych z pracą w zakresie i w sposób umożliwiający określenie na jego podstawie indywidualnych warunków umów o pracę. Nawet pracodawca, u którego obowiązuje zakładowy lub ponadzakładowy uzp, będzie musiał wprowadzić regulamin wynagradzania, jeżeli układ ten określa tylko ogólnie zasady wynagradzania i przyznawania załodze innych świadczeń związanych z pracą. Oznacza to, że obowiązek wprowadzenia regulaminu wynagradzania ciąży na pracodawcy, gdy postanowienia układów nie pozwalają ustalić na ich podstawie indywidualnych warunków umów o pracę. Ponadto szef musi wprowadzić taki regulamin, choć obowiązuje u niego uzp, nawet jeżeli odpowiada on tym wymaganiom, gdy określona grupa pracowników nie została nim objęta. Nie ma ograniczeń prawnych, aby lekarz pracował jednocześnie w kilku szpitalach Przepisy dotyczące pracowników służby zdrowia nie hamują podejmowania przez nich dodatkowych stosunków pracy. Dlatego lekarze tak często pracują w innym ZOZ na podstawie umowy cywilnoprawnej. Należy jednak pamiętać, że umowa, która wiąże strony, powinna być zgodna z charakterem wykonywanej pracy. Tu ograniczeniem może być art. 22 § 1 1 kp. Zatrudnienie w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, czyli polegające na zobowiązaniu pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, oraz zatrudnieniu pracownika za wynagrodzeniem, jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Coraz więcej lekarzy decyduje się prowadzić własną działalność i cywilnoprawną współpracę ze szpitalami czy przychodniami. Prowadzenie jednoosobowej firmy jest wprawdzie bardziej uciążliwe, ale z pewnością korzystniejsze finansowo. Pozarolnicza działalność gospodarcza to działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek. Podjęcie tzw. samozatrudnienia na zasadach prowadzenia działalności gospodarczej wymaga dopełnienia wielu formalności. Do podstawowych należą: - wpis do ewidencji, - uzyskanie nr REGON, - założenie konta w banku, - aktualizacja NIP, - zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, - wybór formy opodatkowania (nie zawsze możliwy), - rejestracja w urzędzie skarbowym (w tym ew. rejestracja dla celów VAT). Te czynności samozatrudniony wykonuje sam. Musi także: - obliczać i odprowadzać zaliczki na podatek, - składać formularze podatkowe, - obliczać i opłacać składki ubezpieczeniowe (obowiązkowo emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne). Nie dotyczy to sytuacji, gdy samozatrudniony na własny rachunek pozostaje równolegle w innym stosunku pracy. Ten, kto jednocześnie pracuje na etacie, opłaca tylko składkę zdrowotną. Samozatrudnienie jest znacznie tańsze od tradycyjnego stosunku pracy, pracodawca nie musi ponosić kosztów pracowniczych i obowiązków płatniczych. Współpracujący w ten sposób lekarz zarabia znacznie więcej niż jego kolega na etacie. Podstawą wynagrodzenia pracowników służby zdrowia jest wynagrodzenie zasadnicze. Od jego wysokości zależą dodatkowe składniki Podobnie jak w innych grupach zawodowych stawki dodatków i nagród ustalane są procentowo od wynagrodzenia zasadniczego przysługującego pracownikowi. Poniżej opisujemy wszystkie te składniki. Dodatek stażowy przyznawany jest pracownikom publicznych ZOZ za wypracowane lata. Wynosi 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, jeśli zatrudniony przepracował pięć lat. Wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego (art. 62d ustawy). Do okresu pracy uprawniającego pracowników publicznych ZOZ do dodatku stażowego wlicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (§ 8 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Dotyczy to np. pracy w gospodarstwie rolnym oraz okresów pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji, gdy praca w publicznym ZOZ jest dodatkowym zatrudnieniem pracownika. Wtedy do tego okresu nie zalicza się okresu zatrudnienia podstawowego. Dodatek za wysługę lat pracodawca reguluje w terminie wypłaty wynagrodzenia i przysługuje on za dni, za które pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Należy się więc również za dni nieobecności w pracy z powodu jego choroby. Termin wypłaty dodatku stażowego przy zmianie jego wysokości zależy od tego, kiedy pracownik nabywa prawo do wyższej stawki. Jeśli nabył je pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, zwiększony dodatek powinien dostać już w tym właśnie miesiącu. Jeżeli natomiast prawo do wyższego stażowego uzyskał w trakcie miesiąca, wypłaty dodatku może spodziewać się od pierwszego dnia następnego miesiąca, razem z wypłatą pensji zasadniczej. Wykaz stanowisk, na których przysługuje dodatek funkcyjny, oraz jego stawki określa załącznik nr 4 do rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ. Ustalając stawkę tego dodatku, pracodawca powinien kierować się w szczególności wielkością komórki organizacyjnej oraz stopniem trudności i złożoności wykonywanych prac (§ 5 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). W zależności od zajmowanego stanowiska stawka tego dodatku różni się, nie może być on jednak wyższy niż 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Pracownikowi działalności podstawowej, który uzyskał stopień naukowy doktora, przysługuje za to dodatek (§ 9 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Prawo do niego mają również pracownicy, którzy uzyskali stopień doktora habilitowanego lub tytuł naukowy profesora. Dodatek naukowy przysługuje co miesiąc, a jego wysokość zależy od uzyskanego przez pracownika stopnia lub tytułu. Wypłacany on jest w następujących wysokościach przy uzyskaniu: - stopnia doktora – do 20 proc. otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż 65 zł, - stopnia doktora habilitowanego – do 30 proc. wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż 125 zł, - tytułu profesora – do 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż 185 zł. Prawo do tego dodatku przysługuje już od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik udokumentował uzyskanie stopnia, np. doktora. Za pracę z osobami pozbawionymi wolności zatrudnionym w jednostkach organizacyjnych więziennictwa przysługuje dodatek do wynagrodzenia. Waha się on od 10 do 50 proc. miesięcznej pensji zasadniczej otrzymywanej przez uprawnionego pracownika (§ 10 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Pod pojęciem dyżuru medycznego ustawa o ZOZ określa wykonywanie, poza normalnymi godzinami pracy, czynności zawodowych przez lekarza lub innego mającego wyższe wykształcenie pracownika wykonującego zawód medyczny w zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielenia całodobowych świadczeń zdrowotnych (art. 18d ustawy). Lekarz bądź inny pracownik medyczny pełniący dyżur jest wynagradzany zgodnie z kodeksem pracy, według stawek za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 1 Za dyżur, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek: > 100 proc. wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających: – w nocy, – w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, – w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, > 50 proc. wynagrodzenia – za pracę w nadgodzinach przypadających w każdym innym dniu. Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku za czas dyżuru obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. Stawka za każdą godzinę dyżuru zależy więc od tego, kiedy on przypada. Godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oblicza się, dzieląc miesięczną stawkę tego wynagrodzenia wynikającą z osobistego zaszeregowania pracownika przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w miesiącu. Dlatego przy ustalaniu stawki za godzinę dyżuru należy przede wszystkim ustalić, jaka przysługuje stawka godzinowa pracownikowi za dyżur. Następnie ustala się jego godzinową stawkę wynagrodzenia zasadniczego oraz oblicza wynagrodzenie za jedną godzinę dyżuru. Za każdą godzinę pozostawania w gotowości do udzielania świadczeń zdrowotnych poza ZOZ pracownik otrzymuje 50 proc. stawki godzinowej swojego wynagrodzenia zasadniczego (art. 32k ustawy). W razie wezwania lekarza do szpitala obowiązują przepisy o dyżurze medycznym. Pracownikom wykonującym zawód medyczny, zatrudnionym w systemie pracy zmianowej w ZOZ przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych świadczeń zdrowotnych, przysługuje dodatek w wysokości co najmniej: - 65 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze nocnej, - 45 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy wykonywanej w porze dziennej w niedziele i święta oraz dni wolne od pracy wynikające z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (art. 32l ustawy). Takich dodatków nie mają pracownicy pogotowia. Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy pielęgniarkom i sanitariuszom zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym nie przysługuje dodatek za pracę w porze nocnej określony w ustawie o ZOZ. Pogotowie ratunkowe udziela świadczeń zdrowotnych przez całą dobę różnym pacjentom, nie zapewnia im natomiast całodobowej opieki zdrowotnej. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy pogotowie ma wyodrębniony oddział szpitalny. Wówczas pracownicy wykonujący zawód medyczny zatrudnieni w takim oddziale w systemie zmianowym mają prawo do dodatku za pracę w niedziele i święta ustalonego w ustawie o ZOZ (PiZS 2001/2/40). Pracownicy wykonujący zawód medyczny zatrudnieni w zespole wyjazdowym pogotowia ratunkowego (pomocy doraźnej) mają dodatek w wysokości 30 proc. stawki godzinowej pensji zasadniczej za każdą godzinę pracy (art. 32ł ustawy). Natomiast zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej), ale poza zespołem wyjazdowym przysługuje 20 proc. stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Zgodnie ze stanowiskiem Departamentu Prawnego Ministerstwa Zdrowia pojęcie „osoba wykonująca zawód medyczny” obejmuje zarówno zawody, których status jest określony ustawowo (np. w ustawie o zawodzie lekarza, zawodzie pielęgniarki i położnej), jak i zawody, które w przepisach nie mają takiej regulacji. Pojęcie „wykonywanie zawodu medycznego” odnosi się do osób, które fachowo, stale i w celach zarobkowych zajmują się wykonywaniem zajęcia mającego związek z medycyną i które mają odpowiednie kwalifikacje. Przez kwalifikacje należy rozumieć zasób wiedzy i umiejętności wymaganych do udzielania świadczeń zdrowotnych (PiZS 2000/7-8/54). Pracownikowi za długoletnią pracę przysługują nagrody jubileuszowe. Jest to: - 75 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy, - 100 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 25 latach pracy, - 150 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 30 latach pracy, - 200 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 35 latach pracy, - 300 proc. miesięcznego wynagrodzenia – po 40 latach pracy (art. 62a ustawy). Im dłuższa praca, tym wyższa jubileuszówka. Do okresu uprawniającego pracownika publicznego ZOZ do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia u poprzednich pracodawców (§ 13 rozporządzenia o wynagradzaniu w ZOZ). Bez znaczenia natomiast jest to, czy poprzedni pracodawcy byli jednostkami publicznej służby zdrowia. Do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się też inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów wlicza się je do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Chodzi o: - prowadzenie indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, - zakończone okresy zatrudnienia (czyli świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę), - okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Szczególna jest sytuacja pracownika publicznego ZOZ, który jest równocześnie zatrudniony u innego pracodawcy. Wówczas do okresu pracy uprawniającego go do jubileuszówki wlicza się tylko jeden z tych okresów. Pracownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej nabywa prawo do nagrody w dniu upływu okresu uprawniającego go do niej. Szef musi zatem wypłacić pracownikowi jubileuszówkę niezwłocznie, gdy nabędzie on do niej prawo. Przysługującą pracownikowi publicznego zakładu opieki zdrowotnej nagrodę jubileuszową oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Trzeba więc sięgnąć do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.). Natomiast do obliczania wysokości ekwiwalentu pieniężnego za urlop stosuje się zasady takie, jak przy określaniu wysokości wynagrodzenia urlopowego pracownika. Wynagrodzenie urlopowe ustala się, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy, ale wyłącza się takie składniki, jak: - jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie, - wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, - gratyfikacje (nagrody) jubileuszowe, - wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, - ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, - wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, - nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujące z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej, - odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne, - wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy. Dodatki stażowy i funkcyjny zalicza się do wynagrodzenia stanowiącego podstawę nagrody jubileuszowej. Wypłaca się je pracownikom razem z wynagrodzeniem zasadniczym – są więc dodatkowym stałym składnikiem wynagrodzenia. Ponadto, ponieważ ich wypłata następuje co miesiąc razem z pensją zasadniczą pracownika, mają one charakter periodyczny. Oznacza to, że nie muszą być wyłączane przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego. Tym samym należy je doliczyć przy ustalaniu wynagrodzenia miesięcznego pracownika będącego podstawą obliczenia przysługującej mu jubileuszówki. Podobnie wynagrodzenie za pełnione dyżury medyczne powinno być zaliczone do wynagrodzenia miesięcznego lekarza, stanowiącego podstawę obliczenia wysokości jubileuszówki. Stanowisko takie prezentuje również PIP (PiZS z 2001/5/41). Wynagrodzenie za czas dyżuru medycznego, pełnionego w warunkach określonych w ustawie o ZOZ, należy uwzględnić przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego (oraz nagrody jubileuszowej). Pracownikowi przechodzącemu na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości: - jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony krócej niż 15 lat, - dwumiesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy, - trzymiesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy. Pracownik, który otrzymał odprawę emerytalną lub rentową, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 62b ustawy). Lekarz, lekarz stomatolog odbywający staż otrzymuje zasadnicze wynagrodzenie miesięczne przez cały jego okres w wysokości 1403 zł (§ 5 ust. 4 rozporządzenia ministra zdrowia z 24 marca 2004 r. w sprawie stażu podyplomowego lekarza i lekarza stomatologa, DzU nr 57, poz. 553 ze zm.). Staż trwa 13 miesięcy.13 500 z ł - Janina Sąsiadek 3 292 zł - ratownik medyczny w wieluńskim szpitalu (pensja zasadnicza, wysługa i dodatek za pracę w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym); 20-letni staż pracy.
Gwarantowane poziomy najniższych wynagrodzeń w podmiotach leczniczych wzrosną od lipca 2022 r. w zależności od grupy od 17 proc. do 41 proc.; średnio najniższe wynagrodzenie zasadnicze wzrośnie o 30 proc. - powiedział PAP wiceminister zdrowia Piotr Bromber. PAP: We wtorek rząd ma zająć się projektem nowelizacji o wynagrodzeniach w podmiotach leczniczych. Proszę przedstawić, jakie zmiany przygotowano dla zatrudnionych w szpitalach i przychodniach. Zaproponowane przez Ministerstwo Zdrowia zmiany w nowelizacji są realizacją ustaleń zawartych w ramach Trójstronnego Zespołu do Spraw Ochrony Zdrowia z 5 listopada 2021 r. To niezwykle istotne, że w tej sprawie porozumiały się trzy strony: strona społeczna, pracodawcy i rząd. Zgodnie z tym stanowiskiem podniesione zostaną współczynniki pracy dla wszystkich grup zawodowych pracowników medycznych oraz okołomedycznych, co skutkować będzie znacznym wzrostem kwot najniższych wynagrodzeń zasadniczych. Jedną z istotnych postulowanych zmian, która znalazła się w projekcie jest przeniesienie do grupy z wyższym współczynnikiem pielęgniarek i położnych na stanowiskach pracy, na których wymagane jest posiadanie wykształcenia średniego. Te z największym doświadczeniem zawodowym zrównane zostaną pod względem współczynnika pracy z pracownikami medycznymi z wyższym wykształceniem na poziomie studiów pierwszego stopnia. Oznaczać to będzie podwyższenie wysokości najniższego wynagrodzenia o ponad 41 proc., czyli o kwotę 1550 zł. Podobnie nowelizacja ustawy traktuje ratowników medycznych ze średnim wykształceniem. Reasumując projekt zakłada, że gwarantowane poziomy najniższych wynagrodzeń wzrosną od lipca 2022 r. w zależności od grupy o od 17 proc. do 41 proc., przy czym średnio najniższe wynagrodzenie zasadnicze wzrośnie od lipca aż o 30 proc. PAP: Czy propozycje MZ są satysfakcjonujące dla większości pracowników? Jakie macie państwo sygnały z konsultacji społecznych? Pojawiała się np. opinia, że projekt ustawy nie realizuje postulatów środowiska medycznego, które doprowadziły do protestu pracowników zawodów medycznych w 2021 roku. Myślę, że same kwoty podwyżek są najbardziej wymowne i mówią więcej niż niejedno słowo. Dla przykładu, gwarantowane poziomy najniższych wynagrodzeń zasadniczych będą wynosiły: - dla grupy lekarzy specjalistów (II stopień): z 6 769 zł do 8 210 zł – wzrost o 1 441 zł; - dla grupy lekarzy ze specjalizacją I stopnia: z 6 201 zł do 8 210 zł – wzrost o 2 009 zł; - dla grupy obejmującej mgr pielęgniarstwa, fizjoterapii, farmaceutów, diagnostów laboratoryjnych ze specjalizacją: z 5 478 zł do 7 304 zł – wzrost o 1 827 zł; - dla grupy obejmującej mgr pielęgniarstwa, farmaceutów, fizjoterapeutów, diagnostów laboratoryjnych bez specjalizacji: z 4 186 zł do 5 775 zł – wzrost o 1 590 zł; - dla grupy obejmującej ratowników medycznych, pielęgniarki ze średnim wykształceniem: z 3 772 zł do 5 323 zł – wzrost o 1 550 zł; - dla grupy opiekunów medycznych: z 3 772 zł do 4 870 zł – wzrost o 1 097 zł; - dla grupy obejmującej sanitariuszy i salowe: z 3 049 zł do 3 680 zł – wzrost o 632 zł. Pamiętajmy, że przywołane kwoty generują określone skutki finansowe dla budżetu państwa. W naszym dialogu z partnerami społecznymi wyraźnie określaliśmy, że warunki brzegowe określa pula dostępnych środków na sfinansowanie podwyżek w tym roku, ale i skutków tegorocznych podwyżek w kolejnych latach. Porozumienie było możliwe, bo każda ze stron wykazała się maksymalną odpowiedzialnością. PAP: MZ informowało, że podwyżki płacy minimalnej w drugim półroczu 2022 r. dla pracowników ochrony zdrowia kosztować będą ponad 7 mld zł. Jakie są dane, ile średnio - w ujęciu kwotowym i procentowym – pensje pochłaniają nakładów na zdrowie? Widełki dotyczące udziału wynagrodzeń w całkowitych kosztach poszczególnych placówek medycznych oscylują w granicach 40 - 65 proc. Trudno mówić o globalnej kwocie przy tak dużym zróżnicowaniu procentowym. PAP: Jak pan skomentuje opinie, że projekt zamiast spłaszczać, zwiększa różnice płacowe pomiędzy poszczególnymi grupami zawodowym? Skąd taki, a nie inny, podział na grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku pracy oraz nowe wysokości współczynników pracy. Podział na grupy określony w załączniku do ustawy jest pochodną ustaleń przyjętych w ramach dialogu z partnerami społecznymi i zawartymi w stanowisku Trójstronnego Zespołu ds. Ochrony Zdrowia. PAP: A jak pan odniesie się do głosów, że projekt zmian przepisów w żaden sposób nie określa, kto będzie finansował podwyżki w placówkach niemających kontraktów z NFZ. I do zarzutu, że ciężar wprowadzanych zmian zostanie w całości lub części przerzucony na podmioty lecznicze. Przeznaczamy na podwyżki, jako państwo, dodatkowo ponad 7 mld zł. Dlatego zarzut, że ciężar ich wprowadzania zostanie przerzucony na podmioty lecznicze jest nietrafiony i niezrozumiały. PAP: Jakie prace z obszaru dialogu społecznego, za który pan odpowiada w resorcie, trwają jeszcze w MZ? Finalizujemy prace nad projektem ustawy o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych, ustawy o medycynie laboratoryjnej i ustawy o niektórych zawodach medycznych, a także ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa, którą nadzoruje bezpośrednio minister Adam Niedzielski. Cały czas intensywnie pracuje Trójstronny Zespół do Spraw Ochrony Zdrowia, gdzie omawiamy wszystkie zgłaszane przez partnerów społecznych zagadnienia i problemy oraz przedstawiamy nasze działania legislacyjne i organizacyjne.Według niej, "dyrektor respektuje ustawę tylko w odniesieniu do lekarzy, diagnostów i farmaceutów z pominięciem pielęgniarek". Dyrektor nieobecny. Czwartkowe spotkanie ws. podwyżek prowadziło w szpitalu trzech zastępców dyrektora, a uczestniczyli w nim przedstawiciele związków zawodowych: lekarskich, diagnostów i pielęgniarek.
Ile zarabiają nasi lekarze i pielęgniarki? - pytają nas często Czytelnicy. Postanowiliśmy to sprawdzić. Pracownicy szpitali narzekają na niskie pensje. Lekarze od kilku tygodni negocjują podwyżki, walkę o pieniądze zapowiedziały też pielęgniarki. Ale tak właściwie to ile zarabia się w szpitalach? Przygotowując naszą szpitalną listę płac staraliśmy się pisać o faktycznych zarobkach pracowników szpitali - uwzględniających np. dyżury i inne dodatki. W przypadku lekarzy pomijamy oczywiście ich dochody uzyskiwane np. w prywatnych gabinetach. Interesowało nas to, ile zarabiają w też o zarobki techników, laborantów, tzw. personelu pomocniczego, a także pracowników administracji w wybranych szpitalach w regionie. Bo oni też coraz bardziej otwarcie domagają się wyższych zarobków. Na naszej szpitalnej liście płac podajemy kwoty brutto, czyli przed odliczeniem podatku i składek ZUS. Czy pokrywają się z tym, co o zarobkach w szpitalach myślą nasi Czytelnicy? Czy podane przez nas pensje są faktycznie aż tak niskie, jak przedstawiają to pracownicy służby zdrowia? Jak wysokie powinny być? Zarobki w wybranych szpitalach w regionie (kwoty brutto)Lekarze krzyczą, a o nas cichoBeata Pietrulewicz, asystent analityki medycznej, diagnosta laboratoryjny z I stopniemspecjalizacji. Pracuje w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej w słupskim szpitalu,16 lat stażu Moja pensja zasadnicza to 1500 zł na rękę. Razem z dyżurami mam 2300 - 2500 zł, w zależności od tego, ile mam dyżurów. W miesiącu wypada ich od trzech do pięciu. Mam jedynkę, to znaczy pierwszy stopień specjalizacji, otworzyłam dwójkę. Specjalizację robię na Akademii Medycznej w Warszawie. Ministerstwo Zdrowia stawia przed nami coraz wyższe wymagania, wciąż musimy się doszkalać i dokształcać. Nikt nie mówi o tym, że to wszystko słono kosztuje. Jesteśmy najbardziej pokrzywdzoną grupą pracowników służby zdrowa. Lekarze i pielęgniarki wciąż głośno walczą o swoje, a o nas cicho. Nikt nic nie mówi. (mag)1000 - 1999 ZŁOTYCH1285 zł - palacz w szpitalu w Bytowie1400 zł - pielęgniarka na etacie w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (wykonuje badania)1400 zł - pielęgniarka etatowa w szpitalu miejskim w Szczecinie, do tego dodatek stażowy (do 20 proc. podstawy)1500 zł - pielęgniarka pracująca 1,5 roku w szpitalu w Barlinku (wraz z dyżurami, pensja zasadnicza to 1220 zł)1500 zł - sprzątaczka w szpitalu w Bytowie, kwota obejmuje przepracowane 66 godzin świątecznych1530 zł - technik fizjoterapii w szpitalu w Bytowie1540 zł - pracownik administracji z 10-letnim stażem i wyższym wykształceniem w szpitalu w Sławnie1589 zł - średnio (wraz z dodatkami) ma tzw. niższy personel (np. salowe) w szpitalu w Koszalinie1652 zł - technik elektroradiologii w szpitalu w Bytowie; wraz z dyżurami (108 godzin) jego zarobki wynoszą 3150 zł1690 zł - pielęgniarka w szpitalu w Bytowie z 5-letnim stażem pracy, pensja wraz z dyżurami (40 godz. nocnych, 18 świątecznych)1800 zł - rejestratorka w słupskim szpitalu z 20-letnim stażem pracy1800 zł - technik analityki medycznej w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej przy słupskim szpitalu, 15 lat pracy1800 zł - pensja zasadnicza pielęgniarki na etacie z bloku operacyjnego w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie, pracuje 27 lat, do tego dochodzi dodatek stażowy (do 20 proc. podstawy)1814 zł - średnie wynagrodzenie pracowników działu gospodarczego w koszalińskim szpitalu1838 zł - średnia płaca technika analityki medycznej w koszalińskim szpitalu (wraz z dyżurami i dodatkami)1900 zł - technik RTG w szpitalu w Drawsku Pomorskim 2000 - 2999 ZŁOTYCH2000 zł - pielęgniarka w szpitalu w Drawsku Pomorskim (5 lat stażu), pensja wraz z dyżurami2092 zł - średnie zarobki technika radiologii w szpitalu w Koszalinie (wraz z dyżurami i dodatkami)2200 zł - diagnosta z I st. specjalizacji w szpitalu słupskim2250 zł - doświadczona pielęgniarka na etacie w szpitalu w Barlinku (z dyżurami i dodatkiem stażowym, jej pensja zasadnicza to 1500 zł)2300 zł - pielęgniarka z 20-letnim stażem w szpitalu w Drawsku Pomorskim, pensja wraz z dyżurami2300 zł - pielęgniarka z 20-letnim stażem w szpitalu w Sławnie (pensja zasadnicza - 1500 zł, 20 proc. dodatek stażowy oraz wynagrodzenie za pracę w niedzielę, święta i w nocy)2300 zł - technik radiologii w szpitalu w Sławnie, 15 lat stażu (pracuje 5 godzin dziennie, bo takie są normy);2448 zł - średnia płaca pielęgniarek i położnych w szpitalu w Koszalinie (z dodatkami, dyżurami, nagrodami itp.)2466 zł - pielęgniarka w szpitalu w Bytowie z 25-letnim stażem pracy (w tym 48 godzin dyżurów nocnych, 46 świątecznych)2500 zł - początkujący lekarz w szpitalu w Drawsku Pomorskim (bez dyżurów)2610 zł - pielęgniarka oddziałowa w szpitalu w Bytowie2800 zł - pracownik kadr (15 lat stażu) w szpitalu w Drawsku Pomorskim 3000 - 4999 ZŁOTYCH3300 zł - średnia pensja (ze wszystkimi dodatkami, np. za dyżury) lekarza pracującego w koszalińskim szpitalu na podstawie umowy o pracę (taka forma zatrudnienia dotyczy tu młodych medyków)3913 zł - lekarz na kontrakcie na oddziale dziecięcym w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie4200 zł - lekarz na oddziale wewnętrznym w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (z dyżurami 4800-5200 zł)4850 zł - dotychczasowy kontrakt lekarza specjalisty z 18-letnim stażem, pracującego w oddziale zabiegowym w Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie (obecnie trwają negocjacje w sprawie podwyżek). Kontrakt obejmuje 170 godzin codziennej 8-godzinnej pracy, 4 dni świątecznych dyżurów oraz 100 godzin dyżurów pod telefonem. Z tego lekarz musi zapłacić składkę ZUS, ubezpieczenia i podatek. "Na rękę" zostaje mu około 3000 zł. POWYŻEJ 5000 ZŁOTYCH5169 zł - (średnio) lekarz na kontrakcie w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (z dyżurami 5903 zł)5300 zł - lekarz na etacie, starszy asystent, szpital powiatowy w Barlinku, zarobki wraz z dyżurami (jego pensja zasadnicza to 2050 zł)5900 zł - lekarz z II st. specjalizacji w słupskim szpitalu (w tym 88 godzin dyżurów)6000 zł - kontrakt lekarza w szpitalu w Drawsku Pomorskim, II stopień specjalizacji, kilkunastoletni staż pracy (kwota ta obejmuje wynagrodzenia za dyżury, składkę do ZUS, podatek).7052 zł - lekarz bez specjalizacji w szpitalu w Bytowie (w tym 104 godziny dyżurów)7500 zł - zarabia od nowego roku specjalista "zabiegowiec" z kilkunastoletnim stażem pracy, na etacie w szpitalu w Sławnie: 3200 zł stawki podstawowej za 140 -160 tzw. normatywnych godzin pracy, wynagrodzenie za około 100 godzin dyżurów (5 miesięczne) i dodatek zł - lekarz specjalista pracujący na kontrakcie w szpitalu w Sławnie8589 zł - lekarz z I st. specjalizacji w szpitalu w Bytowie (w tym 96 godz. dyżurów), 8 lat pracy8689 zł - lekarz z II st. specjalizacji w szpitalu w Bytowie (w tym 112 godz. dyżurów), 23 lata pracy8900 zł - lekarz na kontrakcie w szpitalu w Barlinku (z tego musi opłacić ZUS itp.)9200 zł - ordynator na etacie w szpitalu w Barlinku (wraz z dyżurami)10000 zł - lekarz na kontrakcie na oddziale neurochirurgicznym w szpitalu wojewódzkim w Szczecinie (z dyżurami, ma procent od wykonanych zabiegów)11049 zł - ordynator w szpitalu w Bytowie (w tym 96 godz. dyżurów).. 564 244 723 39 673 191 674 670