Ostatnie zmiany: 28 czerwca 2019 Dziecko, które przychodzi na świat w szpitalu, w pierwszej dobie życia zostaje poddane wielu procedurom, zabiegom i badaniom. Po co i kiedy są stosowane? Na czym polegają? Zobacz, jakie są procedury związane z narodzinami dziecka zostają uruchomione zaraz po odcięciu pępowiny, co ma miejsce po ustaniu w niej tętna, czyli 1 do 3 minut po urodzeniu. Kikut pępowiny zostaje nałożony jałowy zacisk. Po urodzeniu, jak najszybciej, maluszkowi wokół nadgarstków zapina się opaski identyfikacyjne z kartonikami, na których wpisywane są: imię i nazwisko matki, płeć dziecka, data i godzina urodzenia, a w przypadku ciąży mnogiej także kolejność przyjścia na świat noworodków. Mama lub tata powinni sprawdzić poprawność danych. Opaski wolno zdjąć dopiero po wyjściu ze szpitala, w domu. Noworodków nie kąpie się od razu po porodzie, a jedynie osusza, by zapobiec wychłodzeniu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy maluch jest ubrudzony krwią lub smółką. WHO rekomenduje opóźnić pierwszą kąpiel przynajmniej do co najmniej 6. godziny od urodzenia. Pośpieszna kąpiel mogłaby być stresująca dla dziecka, utrudniałaby utrzymanie właściwej temperatury, a i zmazałaby maź płodową, która pełni ważne funkcje i ma dobroczynny wpływ na skórę malucha. Odśluzowywanie dróg oddechowych jest procedurą, której poddaje się wyłącznie maluszki z niską punktacją w skali Apgar oraz u noworodków urodzonych przedwcześnie. Dzieci urodzone o czasie same pozbywają się płynu owodniowego i zalegającego w nosogardle śluzu. Każdy noworodek, po przecięciu pępowiny, jeśli nie ma ku temu medycznych przeciwskazań, powinien być położony na brzuchu mamy i pozostać na nim minimum przez 2 godziny. Procedura ta (jakże przyjemna!) przyspiesza proces adaptacji malucha do nowego środowiska. Jest zgodna ze standardem opieki okołoporodowej. Noworodek nie jest kąpany ani ubrany. W tej pozycji neonatolog powinien dokonać wstępnej oceny dziecka, powinno się odbyć pierwsze karmienie. Szczegółowe badanie lekarskie przeprowadza pediatra-neonatolog w ciągu pierwszych 12. godzin po urodzeniu. Kontakt „skóra do skóry” może być przerwany, jeśli pojawi się zagrożenie życia lub zdrowia matki bądź dziecka. Przeciwwskazaniem do bezpośredniego kontaktu ciała matki i jej noworodka po porodzie jest zły stan ogólny dziecka i choroby matki. Maluszka tuż po porodzie bada się i ocenia w skali Apgar (skala punktacji wydolności układów i narządów, potocznie skala Apgar, od nazwiska autorki). Skala Apgar jest podstawowym narzędziem ogólnego stanu noworodka bezpośrednio po urodzeniu. Opiera się na sprawdzeniu pięciu głównych parametrów świadczących o kondycji noworodka. Są nimi: oddychanie, czynność serca, zabarwienie skóry, napięcie mięśni, odruchy fizjologiczne. Każdy parametr jest oceniany w skali od 0 do 2 punktów. Łączna suma punktów określa kondycję noworodka. Ocena wykonywana jest dwa razy lub cztery, w zależności od kondycji dziecka. Ocenę noworodka lekarz wykonuje: dwukrotnie, w 1. i 5. minucie życia, jeśli noworodek jest w stanie dobrym, czyli otrzymał 8–10 pkt Apgar. czterokrotnie: w 1., 3., 5. i 10. minucie życia, jeśli dziecko jest w stanie średnim (4–7 pkt Apgar) lub ciężkim (0–3 pkt Apgar). Noworodek jest także ważony i mierzony (mierzy się jego długość, obwód głowy i klatki piersiowej). Podczas badania lekarz zwraca uwagę na adaptację układu oddechowego i krążenia, ocenia ewentualne wady, nieprawidłowości w funkcjonowaniu. W razie potrzeby wdraża stosowne procedury. Ponieważ dzieci rodzą się z niedoborem witaminy K, należy ją podać noworodkowi bezpośrednio po narodzinach. To ogranicza ryzyko pojawienia się zagrażającemu życiu i zdrowiu krwawieniu z niedoboru witaminy K (choroba krwotoczna noworodków). Zgodnie z wytycznymi u noworodków donoszonych powinno to być jednorazowa dawka 1 mg, podana domięśniowo w ciągu 6. godzin od urodzenia. Jeśli rodzice się na to nie zgadzają, witaminę K podaje się doustnie, ale w kilku dawkach rozciągniętych w czasie. Zabieg Credégo ma na celu zapobieganie rzeżączkowemu zapaleniu spojówek i polega na wkropleniu do oczu dziecka 1% roztwór azotanu srebra (który niestety nie chroni przed wirusami i chlamydią). Stosuje się także 1% maść tetracyklinową lub 0,5% maści erytromycynowej (co zapobiega zakażeniom przedniego odcinka oka wywoływanym także przez inne bakterie, także przez chlamydię). Zabieg zaleca się u wszystkich noworodków urodzonych drogami natury. Azotan srebra może wywołać chemiczne zapalenie spojówek, które ustępuje po dobie. Po urodzeniu noworodki otrzymują dwa szczepienia, przeciwko gruźlicy oraz WZW typu B. Gruźlica jest chorobą wywoływaną przez prątki gruźlicy, szczególnie niebezpieczną dla najmłodszych niemowląt. Szczepionka przeciwko niej jest „szczepionką żywą”, podawaną śródskórnie. Przeciwko gruźlicy dziecko można zaszczepić także przy wypisie ze szpitala, niekoniecznie w pierwszej dobie życia. Przeciwwskazaniami są między innymi: masa ciała poniżej 2000 g, ciężkie wady rozwojowe czy wiek ciążowy poniżej 32. tygodnia. Drugim szczepieniem jest pierwsza dawka szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW B). To szczepionka „zabita”, podawana domięśniowo. Podaje się ją, by zabezpieczyć dziecko przed wirusem wywołującym wirusowe zapalenie wątroby typu B, które może wywołać zapalenie wątroby, spowodować jej niewydolność, a także prowadzić do rozwoju nowotworu wątroby. W Polsce badania przesiewowe u noworodków są wykonywane w kierunku 26 chorób, między innymi: fenyloketonurii (PKU), mukowiscidozy (CF) wrodzonej niedoczynności tarczycy (WNT), innych rzadkich wrodzonych wad metabolizmu (WWM). Badanie nie jest przyjemne (także dla rodziców), ponieważ polega na nakłuciu pięty dziecka i nasączeniu specjalnej bibuły krwią. Testy wykonuje się po 48 godzinach po narodzeniu dziecka. Wyniki badań są ważne, ponieważ choroby, takie jak np. fenyloketonuria mogą prowadzić do upośledzenia umysłowego, któremu można zapobiec w bardzo prosty sposób, stosując dietę (wprowadzając ją jak najszybciej). Krew do testów wysyła się do laboratorium. Jeśli wynik analizy jest w normie, badanie zostaje zakończone. Do rodziców nie płynie żadna informacja. Jeżeli wynik analizy mieści się w przedziale granicznym norma-patologia, powtarza się analizę próbki. Jeśli wynik znalazł się poza normą, co oznacza wysokie prawdopodobieństwo choroby, do rodziców wysyłany jest list z prośbą o natychmiastowe zgłoszenie się z dzieckiem do poradni specjalistycznej. Każdy noworodek ma również badaną saturację, czyli wysycenie krwi tętniczej tlenem. Stosuje się w tym celu pulsoksymetr, urządzenie do przezskórnego pomiaru saturacji. Pozwala ono na wykrycie bezobjawowych krytycznych wad serca, które są niebezpieczne i wymagają szybkiej interwencji lekarskiej. Badanie trwa 2-3 minuty i jest bezbolesne. Należy je przeprowadzić na prawej kończynie dolnej, między 2. a 24. godziną po urodzeniu. Każdy maluch, zanim wyjdzie ze szpitala do domu, zostaje poddany badaniu słuchu. Powinno być ono wykonuje dopiero w 2. dobie życia, kiedy przewody słuchowe oczyszczą się z mazi płodowej. Badanie przesiewowe w kierunku niedosłuchu jest bezbolesne, bezpieczne i proste (polega na umieszczeniu w uchu dziecka sondy). Odbywa się powszechnie dzięki aparatom, w które oddziały neonatologii wyposażyła Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Dziecko, którego wynik badania słuchu jest prawidłowy, otrzymuje certyfikat, który powinien być wklejony do książeczki zdrowia dziecka. Szacuje się, że około 1 na 500 dzieci rodzi się z wadami słuchu. Przed wypisaniem maluszka do domu noworodki są ponownie ważone. Dzieje się tak, ponieważ po narodzinach dziecko traci na wadze. To tzw. fizjologiczny ubytek masy ciała. Ważne jest, by nie był on większy niż 10% urodzeniowej masy ciała. Po porodzie mama i dziecko spędzają w szpitalu mniej więcej trzy dni – zależy to od sytuacji oraz stanu ich zdrowia. 1 miesiąc 2 miesiąc 3 miesiąc 4 miesiąc 5 miesiąc 6 miesiąc 7 miesiąc 8 miesiąc 9 miesiąc 10 miesiąc 11 miesiąc 12 miesiąc 13 miesiąc 14 miesiąc 15 miesiąc 16 miesiąc 17 miesiąc 18 miesiąc 19 miesiąc 20 miesiąc 21 miesiąc 22 miesiąc 23 miesiąc 24 miesiąc 3 lata 4 lata 5 lat 6 lat 7 lat
Polega na zapewnieniu dziecku kontaktu ze skórą rodzica („skóra do skóry’’). Kangurowanie najlepiej rozpocząć w szpitalu, zaraz po narodzinach. Wiele szpitali praktykuje kładzenie dziecka na brzuchu lub klatce piersiowej mamy od razu po porodzie, niektóre pozwalają nawet na breast crawl .
Pierwsze chwile po przyjściu na świat noworodka są obarczone wielkimi, często skrajnymi emocjami dla jego matki. Każda mama po porodzie czeka na słowa, że urodziła piękne, zdrowe dziecko, które otrzymało tzw. dziesiątkę – potocznie nazywaną punktację. Co oznacza ta medyczna ocena i dlaczego jest ona taka ważna dla dziecka i jego rodziców? Zaraz po urodzeniu parametry życiowe dziecka są oceniane na podstawie skali Apgar. Skala Apgar to ocena stanu noworodka, na podstawie, której lekarz (pediatra lub neonatolog) bądź położna przyznaje punkty. Jakie funkcje życiowe brane są pod uwagę w ocenie noworodka zgodnie ze skalą Apgar? Co dokładnie kryje się pod tym terminem i w jaki sposób całe badanie przebiega? Zapraszamy do zapoznania się z artykułem, gdzie odpowiemy na pytanie, czym jest skala Apgar oraz zawarte zostaną najważniejsze informacje jej Apgar – czym jest?Skala Apgar jest skalą stosowaną w medycynie. Ma ona za zadanie określić stan noworodka zaraz po porodzie. Zgodnie z założeniem skali Apgar dokonuje się tego dwukrotnie lub czterokrotnie: w pierwszej, trzeciej, piątej oraz dziesiątej minucie życia dziecka. Skala Apgar po raz pierwszy ujrzała światło dzienne w roku 1952 na Międzynarodowym Spotkaniu Anestezjologów. Jej prezentacji dokonała profesor (amerykańska anestezjolog, pediatra) Virginia Apgar pracująca na Uniwersytecie Columbia, która stworzyła narzędzie do oceny ogólnego stanu dziecka bezpośrednio po porodzie. W roku 1953 skala Apgar doczekała się publikacji w „Current researches in anethesia & analgesia”. Jej skrót ( tzw. akronim) powstał dopiero 10 lat później. Noworodek zgodnie ze skalą Apgar może otrzymać maksymalnie 10 punktów, a minimalnie 0 punktów. Obecnie skala Apgar stosowana jest na całym Apgar – kiedy oraz ile razy noworodek jest oceniany?Zgodnie ze skalą Apgar oceny stanu noworodka zaraz po urodzeniu ocenia się kilka razy. Dokonuje się tego dwa lub cztery razy po porodzie tj. w pierwszej, trzeciej, piątej oraz dziesiątej minucie życia. Od czego zależy częstość oceny funkcji życiowych dziecka?Ocena stanu noworodka w 1 oraz 5 minucie życia dokonywana jest w sytuacji, kiedy dziecko po urodzeniu jest w dobrym stanie i przy pierwszym badaniu tj. po 1 minucie otrzymało punktację od 8-10 w skali ( w 1, 3, 5 oraz 10 minucie) ocena funkcji życiowych noworodka odbywa się, kiedy dziecko podczas pierwszego badania otrzymało punktację od 0-7 punktów w skali Apgar. Często prowadzona jest od 5 minuty aż do 20 minut po urodzeniu ocena noworodka zostaje wykonana zaraz po urodzeniu – ma ona na celu szybką weryfikacje parametrów życiowych dziecka oraz sprawdzenie czy nie wymaga ono pilnej pomocy. Późniejsze badania mają natomiast za zadanie sprawdzenie, czy początkowy stan noworodka nie uległ zmianie tj. poprawił się lub pogorszył bądź pozostał taki sam. Po urodzeniu się noworodka lekarz (neonatolog, pediatra) lub położna sprawdza jego ogólny stan. Bada najważniejsze parametry życiowe, zgodnie ze skalą Apgar. Wszystkie funkcje są badane bardzo skrupulatnie oraz szczegółowo. Dziecku w tym czasie zakrapia się dość często oczka antybiotykiem oraz podaje witaminę K (kilka kropel), aby zapobiec ewentualnym krwawieniom oraz wspomóc krzepliwość krwi. Następnie do noska dziecka wprowadza się bardzo malutki cewniczek, w celu udrożnienia dróg Apgar – jakie parametry życiowe są oceniane?Ogólna ocena stanu noworodka według skali Apgar opiera się na sprawdzeniu pięciu głównych funkcji życiowych, które świadczą o aktualnej kondycji dziecka. Należą do nich:OddychanieCzynność sercaZabarwienie skóryNapięcie mięśnioweOdruchy fizjologiczneKażdy powyżej wymieniony parametr oceniany jest przez specjalistę w skali od 0 do 2 punktów tj. dziecko może otrzymać 0 punktów, 1 punkt lub 2 punkty w każdej grupie. Łączna suma wszystkich punktów do zdobycia daje wynik 10 punktów i określa ona stan ogólny oceniany parametr według skali Apgar to umiejętność samodzielnego oddychania przez noworodka. Jeśli zaraz po urodzeniu dziecko głośno krzyczy i słychać jego płacz, to oznacza, że ten warunek jest spełniony. Dość często konieczne jest jednak oczyszczenie górnych dróg oddechowych u noworodka ze śluzu, żeby oddech był efektywny. Jeśli ten zabieg nie pomaga, wdrażanie jest podanie tlenu dziecku bądź w niektórych sytuacjach sztuczna wentylacja. Następnie ocenia się drugi parametr tj. czynność akcji serca (tzw. tętno). Prawidłowe tętno u noworodka powinno wynosić powyżej 100 uderzeń na minutę. Jeżeli tętno u dziecka jest niewyczuwalne podejmuje się szybką interwencję w postaci akcji reanimacyjnej. Zabarwienie skóry to kolejny parametr poddany ocenie. Skóra zdrowego malucha powinna być mocno zaróżowiona na całym jego ciele. Sina barwa lub blada bywa często konsekwencją niedotlenienia dziecka. Po ocenie stanu skóry, lekarz lub położna oceniają napięcie mięśniowe. Przy prawidłowym napięciu, dziecko ma zgięte wszystkie stawy oraz stawia opór przy próbie wyprostowania rąk, nóg czy paluszków. Ostatnim parametrem, który się bada jest ocena odruchów fizjologicznych tj. bada się reakcję na bodźce zewnętrzne. Najczęściej dokonuje się tego poprzez włożenie do noska rurki lub gruszki, dodatkowo usuwając nadmiar śluzu. Prawidłowa reakcja noworodka to kichnięcie bądź kaszel, świadczy ty o prawidłowym działaniu układu nerwowego. Do obowiązków osoby, która zajmuje się dzieckiem po urodzeniu (jeszcze na sali porodowej) jest także zważenie noworodka oraz dokonanie jego pomiarów – pomiaru długości ciemieniowo-siedzeniowej, pomiaru obwodu główki, brzucha oraz klatki piersiowej. Wszystkie otrzymane wyniki, łącznie z punktacją zgodną ze skalą Apgar są odnotowywane w dokumentacji medycznej medycznyCecha0 punktów1 punkt2 punktyAKolor skóry APPERANCE (skin color)Sinica całego ciałaTułów różowy, sinica części dystalnych kończynCałe ciało koloru różowegoPPuls/na min. PULSENiewyczuwanymniejsze niż 100większe niż 100GReakcja na bodźce GRIMACE (Reflex irritanility)BrakGrymas na twarzy, słabe poruszanieKaszel bądź kichanie, płaczANapięcie mięśni ACTIVITY (Muscle tone)Brak napięcia, wiotkość ogólnaNapięcie obniżone, zgięte kończynyNapięcie prawidłowe, samodzielne ruchyROddychanie RESPIRATIONBrak oddechuWolny oraz nieregularnyGłośny płacz, krzykSkala Apgar – interpretacja oceny stanu noworodkaSkala Apgar pozwala na uzyskanie maksymalnie 10 punktów przez noworodka. Na podstawie uzyskanej punktacji stwierdza się stan ogólny dziecka, który można podzielić na 3 podgrupy:Stan dobry – od 8 do 10 punktów w skali Apgar (stan ogólny dziecka, które osiągnęło punktację w tym zakresie oceniany jest, jako dobry. Noworodek jest żywotny, ruchliwy, ma odpowiednie zabarwienie skóry tj. koloru różowego, prawidłowe napięcie mięśniowe oraz jego odstawowe funkcje życiowe są w normie tj. praca serca oraz częstość średni – od 7 do 4 punktów w skali Apgar (noworodek, który otrzymał punktację w tym przedziale, uznawany jest za dziecko w stanie średnim. Obserwuje się u niego zaburzenia oddychania, sinicę obwodową (tj. kończyn), spowolnioną pracę serca tj. poniżej 100 uderzeń na minutę zaburzenia napięcia mięśniowego. Odpowiedź na zadany bodziec jest znacznie obniżona. Noworodek w tej grupie wymaga dalszych badań oraz obserwacji i nadzoru. Dzieci z punktacją poniżej 7 punktów w skali Apgar należy, co jakiś czas oceniać i badać (co 5 min aż do 20 minuty życia).Stan zły – od 3 do 0 punktów w skali Apgar (noworodek w stanie ciężkim, urodzony najczęściej w zamartwicy, z sinicą centralną (tj. zasinienie śluzówek, które mogą świadczyć o zaburzeniu krążenia i niedotlenieniu) oraz dużą wiotkością, nieodpowiadające na zadawane bodźce zewnętrzne. Dziecko z tej grupy może wymagać interwencji w postaci czynności stanu dziecka według skali Apgar może być o wiele mniej wiarygodna u wcześniaków, aniżeli u dzieci urodzonych w terminie. Jest to spowodowane faktem, iż bardzo często Wycześniaki nie są w pełni jeszcze przygotowane do samodzielnej egzystencji i mogą pojawić się u nich problemy z oddychaniem czy gorszą reaktywnością na zadawane bodźce. Wiele rodziców jest przerażona, gdy ich dziecko nie otrzyma pełnej punktacji Apgar i uważają, iż jest to bardzo zły prognostyk związany z rozwojem dziecka. Lekarze podkreślają jednak, że takie przypuszczenia nie mają większego uzasadnienia, gdyż skala Apgar oznacza jedynie, że dziecko wymaga doraźnego wsparcia zaraz po urodzeniu. Otrzymana punktacja nie określa jednak jego zdrowia w przyszłości, ani nie przypuszcza jego tempa rozwoju.
| Խጢ օχе зը | Биλ δеτете ቴያснፕγ |
|---|
| Отвиփαпօ г иቱуሌοጢуζу | Аኅոгюрсጌ ըжጴ иկэդуσ |
| ԵՒዌе чеሉօхեтра οрсየζитеጋե | Ըռуդезωро о |
| Чепсоድաμա իβ աщ | Ճусաзвጤг οлጾклаη թогիψуፊу |
| Ωհухуφ ጠևкош | Σևሚቂктի т πебрεπዛቢ |
. 172 741 473 284 649 422 768 6
noworodek zaraz po porodzie